Ekonominin belkemiği olan KOBİ’ler, dijitalleşmenin sunduğu fırsatlardan yeterince faydalanabilirlerse, ürettikleri değeri daha da büyütebilirler. Ancak bu süreçte karşılaşılan başlıca engeller, sınırlı bilgi teknolojisi altyapısı ve küresel pazarlara erişimdeki bilgi eksiklikleridir.
TÜİK’in geçtiğimiz aralık ayında yayımladığı Küçük ve Orta Büyüklükteki Girişim İstatistiklerine göre, KOBİ’ler, 2023 yılı itibarıyla toplam girişim sayısının %99’unu oluşturuyor ve istihdamın %70’ini sağlıyor. Ayrıca, personel maliyetinin ve cironun %47’sini, üretim değerinin %41’ini ve faktör maliyetine katma değerin %40’ını KOBİ’ler üstleniyor. Ekonomiye sağladıkları istihdam ve dayanıklılık ile önemli bir rol oynayan bu sektörde, dijitalleşme sayesinde verimlilik artışı, maliyet düşüşü ve daha hedeflenmiş müşteri hizmetleri gibi fırsatlar ortaya çıkmaktadır. Yapay zeka ve diğer teknolojiler, stok yönetimi, finansal takibin otomatikleşmesi ve operasyonel tasarruflarla zaman ve işgücü verimliliği sağlarken, müşteriyle etkili iletişim ve kişiselleştirilmiş hizmet sunma imkânı da tanımaktadır.
Bu dijital dönüşüm, KOBİ’lere rekabet avantajı yaratmakla kalmaz, aynı zamanda zaman ve mekan sınırlarını ortadan kaldırarak küresel pazarlara da ulaşma şansı verir.
Veri Kullanımındaki Zorluklar
Dünya Ekonomik Forumu'nun 2023 Temmuz raporuna göre, birçok kuruluş dijital dönüşümün itici gücü olarak yeni teknolojilerin daha fazla benimsenmesi ve dijital erişimin artırılmasını görse de, KOBİ’ler için en büyük engel, veri kullanımında yaşadıkları zorluklardır. KOBİ’lerin %64’ü, sistemlerinden gelen verileri etkin şekilde kullanmada zorluk çekiyor ve %74’ü, veri yatırımlarının karşılığını alamadıklarını belirtiyor. Ayrıca, sınırlı finans ve insan kaynağı, altyapı eksiklikleri ve siber güvenlik gibi sorunlar, KOBİ’lerin dijitalleşme yolculuklarında karşılaştıkları engeller arasında yer alıyor.
Altyapı ve Finansman Sorunları
Türkiye’deki KOBİ’lerin dijitalleşme yolunda karşılaştıkları en büyük sorunlar arasında finansman ve bilgi teknolojilerine erişim eksiklikleri yer alıyor. Mastercard ve TEPAV tarafından yapılan bir araştırma, KOBİ’lerin %28’inin dijital dönüşüm için altyapı eksikliklerinin giderilmesi gerektiğini vurguluyor. Bu eksiklikler özellikle mikro ölçekli firmalarda daha belirgin. Küçük ve orta ölçekli firmalar ise genellikle dışarıdan BT hizmeti alıyor.
E-Ticaretin Potansiyeli
Dijitalleşme, KOBİ’lere yalnızca iç pazarda değil, küresel pazarda da rekabet etme fırsatı sunuyor. Amazon Türkiye ve PwC Türkiye’nin yayımladığı 2023 raporuna göre, KOBİ’lerin %25,3’ü e-ticaretle faaliyet gösteriyor ve %19’u önümüzdeki dönemlerde e-ticarete adım atmayı planlıyor. Ancak e-ihracat alanında yaşanan en büyük zorluk, hedef pazar ve sektör bilgisi eksikliğidir. Yine de, bu alanda eğitim ve altyapı desteği sağlanarak potansiyelin ortaya çıkması mümkün.
Destekleyici Platformlar ve Eğitim İmkânları
Dijitalleşmek isteyen KOBİ’lere eğitim, altyapı ve finansman konularında destek sunan birçok platform bulunmaktadır. Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ve Visa işbirliğiyle kurulan Akıllı KOBİ platformu, KOBİ’lerin dijital dönüşüm süreçlerine yardımcı olurken; Hepsiburada, Logo Yazılım ve Vodafone Business gibi firmalar da KOBİ’lere çeşitli dijital çözümler ve eğitimler sunmaktadır.
Ayrıca, Cumhurbaşkanlığı Finans Ofisi’nin yayımladığı 2024 yılına ait Fintek Ekosistemi Durum Raporu, KOBİ’lere finansal alternatifler sunan fintek sektörüne yapılan yatırımların 194 milyon dolara ulaşacağını belirtiyor. Bu da KOBİ’lerin dijitalleşme süreçlerinde daha fazla kaynağa erişebileceklerini gösteriyor.