E-ticaret sektöründe başarılı olabilmek için yola çıkmadan önce iyi bir strateji oluşturmanız ve iyi hazırlanmış bir iş planınızın olması oldukça önemli bir rol oynuyor. İyi hazırlanmış ve uygulanmış bir iş planı, e-ticaret şirketinizin uzun soluklu ve karlı bir işe dönüşmesini sağlar.
Neden bir iş planına ihtiyacınız var?
E-ticaretin son yıllardaki popülerliğinden dolayı, online satış yapan mağazalar arasındaki rekabet de doğru orantıda artmaya başladı. Bu da böylesine bir rekabet ortamında şirketinizin bir şekilde ayakta durması, kara geçmesi ve uzun soluklu olması için güçlü bir temele ihtiyaç duyduğu anlamına geliyor.
İş planı, rekabet ortamını analiz etmenizi ve diğer şirketler arasından sıyrılmanızı sağlayacak stratejileri belirlemenizi sağlar. Pazar analizini yaparak, neye ihtiyaç duyulduğunu, pazarın eksiğini ve nelerin yanlış yapıldığını görebilir ve çalışmalarınızı bu doğrultuda geliştirebilirsiniz.
Aynı zamanda iş planı hazırlamak, potansiyel müşterilerinizin markalardan neler beklediğini anlamınız sağlar. Tüketicilerin isteklerini diğer firmalardan iyi bilmek sizin hanenize ekstra bir artı olarak geçer. Elinizde bir planınızın olması, tüm ekibin aynı hedefler üzerine çalışmasını ve koordineli bir şekilde çalışarak hedeflerin tutturulmasını da sağlar.
Bunlara ek olarak, eğer bir yatırım arayışı içindeyseniz, elinizde bir iş planınızın olması gerekiyor. Birçok yatırımcı ya da yatırım fonu bir şirkete yatırım yapmadan önce, onların iş planlarını incelemek ister. Bu nedenle de yatırım almayı düşünüyorsanız iş planına ihtiyacınız olacak.
10 adımda iş planı nasıl hazırlanır?
İş planınızı hazırlarken çok uzun tutmamaya özen gösterin. İş planınızı sunacağınız kişi veya kurumlara göre bir şablon ve tasarım hazırlayabilirsiniz. Hazırladığınız iş planının toplamda 15 ile 20 sayfa arasında olmasına dikkat edin. İş planının tek bir kişiden çıkmış olması da oldukça önemli. Böylelikle metinlerde kullandığınız dil değişkenlik göstermez ve daha anlaşılır olur.
- Giriş metni yazmak
Öncelikle bir giriş kısmı hazırlayın. Giriş metninizde aşağıdaki öğelere yer verebilirsiniz:
Alıcının adresi
Tarih
Sizin adresiniz
Sayın … (İlgili kişinin ismi)
Buradan sonra bir iki paragrafla bu kişiye neden ulaştığınız, şirketinizin neler yaptığını ve bu dosyada neler bulacağını belirtin
Onlardan geri dönüş beklediğinizi belirten bir ifadeye yer verin. Aynı zamadan size ulaşabilecekleri bir telefon numarasını da buraya ekleyin.
Giriş metninizi hazırladıktan sonra, bir sonraki sayfada okuyucunun bu sunumda hangi şirkete dair bilgiler bulacağını göstermelisiniz. Bu sayfayı mümkün olduğunca sade tutmalısınız ve bunu sunumunuzun kapağı olarak düşünebilirsiniz. Dikkat dağıtı öğelere yer vermekten kaçının. Giriş metniniz ve sonrasındaki sayfa, karşınızdaki kişiye ilk izlenimi bırakacağı için oldukça önemli. Bu sayfada aşağıdaki öğelerden bahsedebilirsiniz:
Logo
Şirketin adı
Kurucu ve kurucu ortakların adları (Bu kısım şart değil)
Kapakta ”İş Planı” kelimelerinizi vurgulayın
Ürününüzün fotoğrafı (Bu kısım da şart değil
Tarih
Son olarak “içindekiler” kısmını hazırlayın. Böylelikle bu sunumu okuyan kişi hangi sayfalarda hangi içeriklere ulaşabileceğini görebilir.
- İş yönetim özeti
İş planınızın en önemli alanlarından biri de bu kısım olacak. İşinizin nasıl yönetileceğini bu kısımda ele alacağınız için bu kısım, sunumu okuyan kişinin okumaya devam edip etmeyeceğini belirler. Sunumun başında yer alan kısım olsa da tüm detayları bitirdikten sonra bu kısmı hazırlamanız tavsiye edilir. Çünkü şirketle ilgili tüm detayların özetine bu kısımda yer vereceksiniz. Bu kısımda aşağıdaki öğelere yer verebilirsiniz:
İş konsepti. (Kısaca ne yaptığınızı yazın)
İş hedefleriniz ve vizyonunuz. (Ne yapmak istiyorsunuz)
Ürününüzün tanımı ve diğer ürünlerden farkı
Hedef kitleniz
Pazarlama planınız
Şu anki finansal durumunuz. (Şu an elde ettiğiniz karınız)
Gelecekte hedeflediğiniz karlılık durumunuz
Yatırım için ne kadarlık bir meblağ istiyorsunuz
Ekibiniz
- Şirket hakkında özet
- bölümde şirketiniz hakkında bazı detayları belirtmeniz gerekiyor. Ne kadar süredir bu işi planlıyorsunuz? Bu işe başladınız mı veya bir süredir bu işi yapmaya devam ediyor musunuz? Kaç kişilik bir ekip var? Kaç ortak var? Fiziki alanda da yer alıyor musunuz?
Öncelikle bu soruların cevaplarına bu kısımda yer verebilirsiniz. Sonrasında şirketinizin ve ürününüzün diğer markalardan neden farklı olduğunu belirtmelisiniz.
Diğer markalarda olmayan neye sahipsiniz? Ürününüz hangi özellikleriyle öne çıkıyor? Tüketicilere ne gibi imkanlar sunuyorsunuz? Tüketicilerin hangi sorunlarını çözüyorsunuz? Tüketiciler sizi tercih ederek ne kazanacak? Bu soruların da yanıtlarına bu bölümde yer verebilirsiniz.
- Pazar araştırması ve rakipler
Bu bölümde, yaptığınız pazar analizini iyi bir şekilde yansıtmanız gerekiyor. Bu kısmı hazırlarken aşağıdaki öğelerin üzerinde durabilirsiniz:
Girmekte olduğunuz ya da girdiğiniz pazar ne kadar büyük? Bu pazar büyümeye devam ediyor mu?
Bu pazarda ilerleyen dönemlerde nasıl bir boşluk olacak? Böyle bir boşluk olacağından emin misiniz? Bunları kanıtlayabilir misiniz?
Pazarın demografik yapısı nedir? Tüketicilerin cinsiyeti, yaşı, meslekleri ve ilgi alanları neler? (Bunların belirlenmesi pazarlama stratejilerini hazırlarken size yardımcı olur.)
Şimdiye kadar ürün sattınız mı? Sattıysanız bu ürünleri kimler neden aldı?
Bunların yanı sıra rakip analizini de yazmanız gerekiyor. Rakip analizinizi yazarken şunlara dikkat edin:
Rakibinizin ürünlerinin artıları ve eksileri. Bu bilgiler doğrultusunda siz kendi ürününüzü nasıl geliştirebilirsiniz?
Pazardaki rekabetin durumu nedir?
Rakiplerinizin eksikliklerinden faydalanarak ilerleyen dönemlerde nasıl daha çok kar edebileceğinizi belirtin.
Sizi, rakiplerinizden ayıran özellikleriniz neler? Siz neden onlardan daha iyisiniz?
- Pazarlama ve satış stratejisi
İşinizin pazarlama ve satış stratejisi de oldukça önemli. Bu konu hakkında da detaylı bir çalışma hazırlamınız gerekiyor. Pazarlamayı es geçerek satışa yoğunlaşma hatasına düşmemeniz gerekiyor. Pazarlama stratejilerinin doğru yapılması sayesinde şirketin satışları artar. Bunu unutmamanız gerekiyor. Sunumun bu kısmında şu öğelere yer verebilirsiniz.
Ürünleriniz ve hizmetiniz tüketicilerin ihtiyaçlarını nasıl karşılıyor?
Sizin yaptığınız stratejiyi aynen uygulayan başka şirketler var mı?
Eğer bunu yapan şirketler varsa tüketiciler neden sizin ürününüzü tercih edecekler?
Ürün ve/ya hizmetinizin fiyatı
Ürün ve/ya hizmetinizin kalitesi
Satış sonrası hizmet ve destekleriniz nasıl olacak?
Bunlara yer verdikten sonra pazarlama stratejinizden de bahsetmelisiniz.
Google Adwords planınız ve bütçeniz
SEO çalışmalarını nasıl yapacaksınız ve ne kadar bütçe ayıracaksınız?
Sosyal medya pazarlama stratejiniz nasıl olacak?
Banner reklamlardan faydalanacak mısınız?
Offline kanallarda reklam çalışması yapacak mısınız? Yapacaksanız ne kadar bütçe ayıracaksınız?
PR desteği alacak mısınız?
E-posta pazarlama stratejiniz nasıl olacak?
- Ekip ve ekip yönetimi
Bu bölümde ekibiniz hakkında detayları bir araya getirmelisiniz. Bu detaylar şu şekilde olabilir:
Ekibiniz kaç kişi?
Kurucu ekip kaç kişi? Şirketin kaç ortağı bulunuyor?
Ekibinizin güçlü ve zayıf yönleri nelerdir?
Ekibinizin geçmiş deneyimleri, arkaplan bilgileri nasıl? Bu deneyimler şu anki işiniz ile ne kadar ilgili?
Aynı sektörde ve aynı işi yapan başka kişileri tanıyor musunuz? Bu kişilerden tavsiye ya da mentorluk talep edebilir misiniz?
- Operasyon
Çok komplike olmasa da operasyonlarınızla ilgili detayları da sunumunuza koymalısınız. Bu kısımda şu noktalara değinebilirsiniz:
İnternet sitenizi kurdunuz mu? İnternet siteniz üzerinden satış yapabilecek altyapıya sahip misiniz?
E-ticaret altyapınız ne kadar güvenli? Tüm alternatif ödeme sistemleri sitenizde yer alıyor mu?
Ürünleriniz için bir depoya ihtiyacınız var mı? Hazırda bir deponuz bulunuyor mu?
Şirketinizin ne tür cihazlara, araçlara veya yazılımlara ihtiyacı var?
Ekibiniz operasyonlarınız yönetmek için yeterli mi? Yeterli değilse ekibinizi ne kadar büyütmeyi planlıyorsunuz? Kaç kişilik bir ekibe ihtiyaç duyacaksınız?
- Satış raporu
Şirketiniz satış yapmaya başladıysa ya da yakın zamanda yapacaksa bunun da bir raporunu hazırlamanız lazım. Bu bölümde değinmeniz gereken öğeler şöyle:
Ürünlerinizi satmaya başladınız mı?
Ürünleriniz satışa hazır mı yoksa sıfırdan üretilmesi ya da tedarik edilmesi mi gerekiyor? Ne kadar sürede bu ürünler satışa hazır hale gelebilir?
Potansiyel müşterilerinize nasıl ulaşıyorsunuz ya da ulaşmayı hedefliyorsunuz?
Farklı kategorilerdeki ürünlerinizin ortalama fiyatları neler?
Hangi ürünlerinizin hangi sıklıkta satılacağını düşünüyorsunuz. (Bazı ürünler kısa sürede tekrar satın alınabilirken, bazı ürünler birkaç yıl kullanılabilir. Bu nedenle hangi ürünleri daha sık satacağınızı belirtmelisiniz.)
Ürünleriniz internet üzerinden kısa sürede pazarlanıp satılabilir mi? Yoksa tüketicilerin alışveriş alışkanlıklarının değişmesi mi gerekiyor?
- Finansal öngörü
Size yatırım yapacak kişi veya kurumların en çok ilgilenecekleri bölümlerden biri de burası. Burada şu anki finansal durumunuzu ve gelecekteki finansal tahminlerinizi belirtmelisiniz. Şu öğeler üzerinde durabilirsiniz:
Aylık olarak geliriniz ne olacak? En yüksek ve en düşük ihtimallere yer verebilirsiniz.
Nakit akışınız nasıl olacak? Şirkete ne kadar para girecek ve çıkacak?
Şirketiniz şuan kendi kendini döndürebilecek yeterli sermayeye sahip mi? En kötü senaryonuz ne olacak?
Pazarlama, satış ve şirket yönetimi gibi masraflardan sonra şirketin elinde ne kadar para kalacak?
Kalan para şirketin kendi kendini döndürmesine yeterli olacak mı ve ne kadar süre bu şekilde şirket ayakta kalabilecek?
Kar ve zarar tahminlerinizi de buraya ekleyebilirsiniz.
Bu raporların yanı sıra sizin ne kadar finansal desteğe ihtiyacınız olacağına da bu bölümde yer verebilirsiniz.
Şirketinizin ne kadarlık bir yatırıma ihtiyacı var? Tek seferlik bir yatırım mı yoksa belli aralıklar şirkete yatırım yapılmasını mı istiyorsunuz?
Alınan bu yatırım ne için kullanılacak? Hangi alanlarda geliştirmeler yapacaksınız?
Bu parayı nasıl geri ödemeyi düşünüyorsunuz ve ne kadar sürede geri ödemiş olacaksınız?(Yatırımcılar ne kadarlık bir süre zarfında yatırdıkları parayı geri alabileceklerini bilmek isteyebilirler.)
- Riskler
Şirketinize yatırım yapacak olan kişiler, işteki riskleri de bilmek isteyeceklerdir. Bu nedenle onlara işin risklerinden de bahsetmelisiniz.
En kötü senaryolarınız neler olabilir?
En kötü senaryolarınız gerçekleşirse, bu durumdan kurtulmak için belli bir finansal planınız var mı?