Serbest Meslek Nedir?
Serbest meslek nedir, konusu Gelir Vergisi Kanunu’nun 66. maddesinde tanımlanmıştır. Bu tanıma göre, serbest meslek çalışmalarını geçerli meslek olarak yürütenler serbest meslek erbabıdır.
Serbest meslek sahiplerinin, yürüttükleri bu işin yanı sıra herhangi bir baş iş sahibi olmaları ya da farklı bir görev ifa etmeleri tanımın kapsamını değiştirmez. Örneğin bir kişi hem bir kurumda görev alıp hem de kalan vakitlerinde serbest mesleğini icra ediyor ise, yine gelir Vergisi Kanunu’nun 66. maddesine tabidir.
Serbest meslek çalışmaları, belirli bir sermaye ile iş kurmaktan ziyade, kişisel mesaiye, mesleki bilgiye ya da belirli bir konudaki uzmanlığa dayanan işlerdir. Serbest meslek çalışanları, işverene bağlı olmadan, kendi adlarına çalışırılar ve şahsi sorumlulukları vardır. Sermayeden ziyade mesai esastır ve serbest meslek sahipleri ne kadar çalışırlarsa o kadar kazanırlar.
Serbest meslek çalışanları, kendi nam-ı hesaplarına çalıştıkları için, elde ettikleri kazancın tamamına sahip olurlar. Ofis ve muayenehane gibi işyerlerinde yardımcı personel istihdam ederek, işveren sıfatı taşıyan serbest meslek sahipleri de yine serbest meslek hükümlerine tabidir.
Sağlık memuru, ebe, rehber, serbest öğretmen, yazar, senarist, yönetmen, müzisyen,ressam, oyuncu, menajer, serbest fotoğrafçı, serbest öğretmen, kendi muayenehanesi olan doktor, diş hekimi ve veteriner hekim, kendi ofisinde çalışan avukat, mimar, mühendis, müşavir, serbest muhasebeci, yeminli mali müşavir, noter gibi meslekler yoluyla para kazananlar serbest meslek erbabı olarak tanımlanmaktadır.
Dolayısı ile eğer serbest meslek erbabı iseniz, kazancınız sizin performansınıza, bilinirliğinize, web sitenizin işlevselliğine bağlıdır. Sizi iyi anlatan bir internet sitesi tasarımı ile hedef kitlenize çok daha hızlı ulaşabilir ve çok daha başarılı olabilirsiniz.
Serbest meslek olarak adlandırılan meslek gruplarında, elde edilen tüm kazanç, serbest meslek kazancı olarak tanımlanmaktadır. Bu kazanç için serbest meslek makbuzu kesilmek zorundadır.
Serbest Meslek Makbuzu (SMM) Nedir?
Serbest meslek makbuzu (SMM); serbest meslek olarak tanımlanan mesleklerin her türlü finansal faaliyetleri ve tahsilatları için düzenlemek zorunda oldukları makbuza verilen isimdir. Verilen hizmet karşılığında alınan ücreti belgelemek için kullanılan serbest meslek makbuzu, değerli evrak kategorisinde sayılmaktadır. Serbest meslek makbuzu düzenleme yetkisi, serbest meslek erbabına aittir ve içeriğinde, yapılan iş miktarı ile bu miktar için tahsil edilen ücret bilgisi yer alır.
İki nüsha olarak düzenlenen makbuzun kopya nüshası işletmede kalırken, asıl nüsha müşteriye verilmektedir. Serbest meslek makbuzu fatura ve fiş yerine geçmektedir. Serbest meslek makbuzu kesimi sırasında uygulanacak olan kdv oranları değişmektedir.
Eğitim ve araştırmaya dayanan işlerde : %17
Sağlık hizmeti işlerinde: %8
Özel tüketim işlerinde : %18
Serbest Meslek Makbuzu Kesimi Nedir?
Serbest meslek makbuzunun verilen hizmet karşılığında alınan ücretin belgelendirilmesi ve bu yolla vergilendirilmesi olduğundan bahsetmiştik. Bu makbuz kesilirken, hem KDV (katma değer vergisi) hem de stopaj (gelir vergi) ödenmektedir. Serbest meslek makbuzu stopaj oranı brüt tutar üzerinden % 22 olarak hesaplanırken; KDV oranı ise % 18 olarak hesaplanır.
Serbest meslek makbuzu stopaj bedeli, düzenlenen beyanname ile serbest meslek erbabından hizmet alan müşteri tarafından, serbest meslek sahibine ödenir. KDV ise makbuzu kesen meslek erbabınca ödenen vergidir.
Müşteriden alınan hizmet bedelinin vergiler düşüldükten sonraki bakiyesi serbest meslek erbabının alacağı para, net miktar olarak adlandırılır. Brüt miktar ise bu kazancın üzerine vergi oranlarının da eklenmesi ile elde edilen yekündür.
Serbest Meslek Makbuzu (SMM) Nasıl Kesilir?
Serbest meslek makbuzu sahibi olmak için öncelikle vergi dairesine başvurarak meslek mükellefiyeti açtırılması gerekmektedir. Bu işlemin ardından, anlaşması bulunan herhangi bir matbaadan serbest meslek makbuzu bastırılabilir. Makbuz, verilen hizmete uygun olarak doldurmakta ve asıl nüsha müşteriye verilerek ücret tahsil edilmektedir.
01/01/2018 tarihinde yürürlüğe giren karar ile serbest meslek sahiplerinin Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından düzenlenen bir uygulama ile e- serbest meslek makbuzu kullanmalarına imkan tanınmıştır. Buna göre daha önceden kağıt üzerinde düzenlenen serbest meslek makbuzu, elektronik ortama taşınmıştır. Müşterinin talebine bağlı olarak e- serbest meslek makbuzu olarak düzenlenebilen belge, Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından elektronik olarak raporlanmaktır.
Serbest Meslek Makbuzlarına Yazılması Gereken Bilgiler Nelerdir?
Serbest meslek makbuzu düzenlenirken, belirtilmesi gereken bilgileri şu şekilde sıralayabiliriz:
Makbuzu veren tarafın ad/ soyad bilgisi ve / veya iş yeri unvanı ile iş adresi
Makbuzu alan tarafın ad/ soyad bilgisi ve / veya iş yeri unvanı ile iş adresi
Vergi kimlik numarası ya da TC kimlik numarası ve bağlı bulunan vergi dairesi
Tahsil edilen para miktarı
Belge düzenlenme tarihi
Serbest meslek sahibinin imzası
Serbest Meslek Makbuzu Nasıl Hesaplanır?
Brüt toplam üzerinden %20 oranında serbest meslek makbuzu stopaj tutarı (gelir vergisi) hesaplanır.
Stopaj tutarı brüt tutardan çıkarılarak net kazanç miktarı bulunur.
Brüt toplam üzerinden %18 oranında KDV tutarı hesaplanır.
Net kazanç miktarı ve KDV tutarı toplanır.
Elde edilen rakam müşteriden tahsil edilir.
Dilersiniz brüt miktarı 300 tl olan bir hizmet üzerinden serbest meslek makbuzu kesimi nasıl yapılır, hep birlikte bakalım.
Brüt hizmet tutarı: 300 TL
%20 stopaj tutarı: 60 TL
Net kazanç : 300 – 60 = 240 TL
%18 KDV tutarı : 54 TL
Tahsilat tutarı: 240 : 54 = 294 TL
Bu hesaplamalar sonucunda serbest meslek makbuzu (SMM) 294 TL olarak düzenlenir ve bu tutar müşteriden tahsil edilir. Net kazanç, vergiler kesildikten sonra serbest meslek erbabına kalacak miktarı göstermektedir.
Serbest Meslek Makbuzunun Farkları
Tutarı ne olursa olsun, alınan tüm ürün ve hizmetlerin karşılığında, yapılan işi belgeleyen bir evrak mutlaka düzenlenmelidir. Bu evrakların niteliği yapılan işin türüne göre değişiklik gösterir ama mutlaka fatura, serbest meslek makbuzu ya da gider pusulası düzenlenmelidir.
Fatura ve Serbest Meslek Makbuzu Arasındaki Fark Nedir?
Serbest meslek makbuzu ve fatura arasındaki en temel fark stopajdır. Fatura kesen işyerlerinden sadece KDV kesintisi yapılır ve bu ora yaklaşık olarak %18’dir. Oysa serbest meslek makbuzu stopaj kesintisi ve KDV tutarını birlikte içerir.
Gider Pusulası ve Serbest Meslek Makbuzu Arasındaki Fark Nedir?
Gider pusulaları yıllık geliri belirli bir miktarın altında olan kişilerden alınır. Gider pusulasının stopaj hesaplaması, miktara bağlıdır ve % 2 ila %20 arasında arasında değişiklik gösterir. Bu stopaj, gider pusulasını düzenleyen kişi adına vergi dairesine yatırılır.
Gider pusulası, serbest meslek makbuzuna benzese de daha çok vergiden muaf esnaf ve sanatçılar için düzenlenmektedir. Gider pusulası ile serbest meslek makbuzu arasındaki en temel farklardan biri de sürekliliktir. Serbest meslek makbuzu, düzenli geliri olan ve sürekli çalışan kişiler tarafından düzenlenmek zorunda iken, gider pusulası bu gelirin ya da hizmet satışının süreklilik göstermediği durumlarda kullanılır.