Bedelsiz İhracat Nedir?
Bedelsiz ihracat kavramını tanımlamadan önce yurt dışı gönderim prosedürlerinden bahsetmek faydalı olur. Değeri 430 euronun üzerinde olup Türkiye’den yurt dışındaki herhangi bir yere gönderilen ürünler ihracat kapsamındadır. Bu gönderimler karşılığında bir ücret veya hizmet alınmadıysa faaliyet bedelsiz ihracat olarak tanımlanır. Başka bir ifadeyle; karşılığında ücret almadan yapılan ürün gönderimleri bu şekilde adlandırılır.
Bedelsiz ihracat; resmî kurumlar, özel şirketler veya şahıslar tarafından yapılabilir. Ürünün bu kapsamda yer alıp almadığı gümrük kanunlarına göre belirlenir. Örneğin; yabancı bir turistin başkasına hediye etmek için satın aldığı bir ürünün de bedelsiz ihracat kapsamında kabul edilmesi mümkündür. Bu faaliyet, yurt dışına açılmak isteyen şirketlere birçok olanak sağlar. Ülke dışına yönelik satışlarla ilgili detaylı bilgi edinmek için “E-ihracat nedir?” başlıklı içeriğimizi okuyabilirsiniz.
Bedelsiz İhracat Yapabilmek İçin Hangi Adımlar İzlenmelidir?
Bedelsiz ihracat yapmak için öncelikle ürün ile ilgili detayların belgelenmesi gerekir. Bu belgeler, ürünün değerine göre farklı kurumlara beyan edilir. Söz konusu dokümanlarda ürünün piyasadaki satış fiyatı, özellikleri, tipi ve ebatı gibi detaylar yer alır.
“Bedelsiz ihracat nasıl yapılır?” sorusunu yanıtlarken bu faaliyet ile ilgili kanunlardan bahsetmek faydalı olur. Faaliyetin çerçevesi 1995 yılında yayınlanan 85/7623 Sayılı İhracat Rejimi Kararı’nın üçüncü maddesiyle çizilmiştir. Bedelsiz ihracat kapsamında hangi malların gönderilebileceği bu kanunlarda belirtilir. İşlemlere başlamadan önce yasal metinleri incelemek bu açıdan önemlidir. Bedelsiz ihracat, birçok farklı yolla yapılabilir. Ürünler yurt dışına kargoyla gönderilebilir. Gerçek veya tüzel kişilerin yurt dışına bizzat yanlarında taşıyarak gönderdikleri ürünler de bu kapsama girebilir.
Bedelsiz İhracat İçin Gerekli Belgeler Nelerdir?
Yurt dışına ücret almadan ürün göndermek için öncelikle bedelsiz ihracat formu düzenlemek gerekir. Bu belge oluşturulurken verilecek bilgiler ilgili mevzuatta belirtilir. Düzenlenen formda aşağıdaki bilgiler yer alır.
Talep sahibinin kimlik ve iletişim bilgileri
Bağlı bulunan ihracatçı birliği
Malın gideceği firma veya kuruluşun bilgileri
Mal ile ilgili bilgiler (Cinsi, Tipi, üretim, yılı)
Malın miktarı
Ürünün temini için ödenen bedel
Piyasa değeri
Bedelsiz ihracat tebliği hazırlanırken ürün gönderiminin sebebinden bahsedilmelidir. Örneğin; söz konusu ürün firma hizmetlerinin bir numunesi olarak gönderiliyorsa bu hususa evrakta yer verilir. Formda mamulün ambalaj şeklinden de bahsedilmelidir. Söz konusu belge hazırlandıktan sonra resmî kurumlara ıslak imza ve kaşeyle teslim edilir.
Bedelsiz ihracat faturası muhasebe kaydı için gereklidir. Ürün için herhangi bir ücret alınmamış olsa da fatura düzenlemek zorunludur. Türkiye’den tedarik ettiğiniz bir ürünü yurt dışına ücretsiz göndermek için satıcı faturasını da beyan etmeniz gerekir. Bu beyanın amacı, ürünün Türkiye’den alındığının ispat edilmesidir. Yukarıda bahsedilen belgeler e-ticaret yoluyla ücret alınmadan yapılan kampanya ve promosyon gönderimleri için de geçerlidir. Bu açıdan bakıldığında bedelsiz ihracat, yurt dışına yapılan mikro ölçekli satışlardan ayrılır. İki kavramda arasındaki farklı daha net görebilmek için “Mikro İhracat Nedir?” başlıklı içeriğimizi okuyabilirsiniz.
Bedelsiz İhracat İzni Nereden Alınır?
Bedelsiz ihracat izni alınacak kurum, ürünün maliyetine veya piyasa değerine göre belirlenir. Ücreti 250.000 ABD dolarına kadar olan ürünler Gümrük İdaresine beyan edilir. Bu tutardan daha yüksek bir maliyete sahip olan gönderimlerin ise İhracatçı Birlikleri Genel Sekreterliklerine bildirilmesi gerekir. Ürün gönderimi, söz konusu kurumlardan izin alındıktan sonra yapılabilir. Bedelsiz ihracat ürünleri, ilgili kurumlar tarafından incelenip onaylanmasının ardından gönderilebilir. Bu kurumlar tarafından verilen bedelsiz ihracat izin süresi bir yıldır. Onay alındıktan sonra bir yıl içinde ürün gönderimi yapılabilir.
Bedelsiz İhracat Faturası Nasıl Kesilir?
Bedelsiz ihracat faturası keserken mal ve hizmet maliyetine göre yerine getirilmesi gereken farklı prosedürler vardır. Söz konusu faaliyette herhangi bir borçlanmadan bahsedilemez. Bu yüzden fatura bedeli sıfır veya bedelsiz olarak düzenlenir. Oluşturulan evrakın muhasebe kayıtlarına işlenmesi ve deftere kaydedilmesi gerekir. Bedelsiz ihracat faturasının aşağıdaki bilgileri içermesi gerekir:
Vergi kimlik numarası
Şirket adı
Şirket iletişim bilgileri
Ürünün gönderileceği şirketin adı ve iletişim bilgileri
Online satış faaliyetlerinde yapılan ücretsiz gönderimlerde bedelsiz ihracat e-fatura kesilmesi gerekir. “Bedelsiz e-ihracat faturası nasıl kesilir?” sorusunu yanıtlarken şirketlerin yükümlülüklerine göre düzenlenen farklı belgelerden bahsedebiliriz. Bu konu hakkında detaylı bilgi edinmek isterseniz “E-fatura ve E-arşiv Fatura Farkları” başlıklı içeriğimizi okuyabilirsiniz.
5000 TL’yi aşan mal veya hizmet alış-satışlarının BA-BS formlarında beyan edilir. Bu husus, bedelsiz ihracat için de geçerlidir. Yurt dışına gönderdiğiniz ürünlerin maliyeti bu bedeli geçiyorsa ilgili işleme “Mal ve Hizmet Alımlarına İlişkin Bildirim Formu” olarak bilinen bu belgede yer vermek gerekir.
Bedelsiz Olarak İhraç Edilen Mallar Nelerdir?
Bedelsiz ihraç edilen mallar ilgili kanunla belirtilir. Reklam ve tanıtım amacıyla, ticari teamüllere uygun olarak gönderilen numuneler bu kapsamda yer alır. Örneğin; tekstil üretimi yapan bir şirketiniz varsa ve yurt dışındaki bir firmaya ürünlerinizin numunesini gönderiyorsanız bu işlem bedelsiz ihracat kapsamındadır.
Kamu kurum ve kuruluşları arasındaki anlaşmalar kapsamında gönderilen ürünler de bedelsiz ihracat olarak tanımlanır. Belediyelerin ve üniversitelerin birbirine gönderdikleri ürünler de bu başlıkta değerlendirilir. Söz konusu anlaşmalar sonucunda gönderilen taşıtlar da bedelsiz ihracat kapsamındadır.
Yurt dışına yönelik yardım faaliyetleri dâhilinde yapılan ürün gönderimleri de benzer şekilde bedelsiz ihracat olarak değerlendirilir. Örneğin; savaş, deprem, sel, salgın hastalık gibi durumlarda yardım amacıyla gönderilen ürünler bu kapsamdadır. Kamu kurumları, belediyeler, üniversiteler ve Kızılay ile anlaşmalı olan sivil toplum kuruluşları yurt dışına yardım amaçlı ürün ihracatı yapabilir.
Bedelsiz İhracatta Yasak ve Ön İzne Bağlı Olan Mallar Nelerdir?
Yurt dışına çıkışı yasak olan malların bedelsiz ihracat kapsamında gönderilmesi de mümkün değildir. Bu yasaklar, Türkiye gümrük kanunlarına, uluslararası ticaret yasalarına ve gönderim yapılacak ülkelerin uygulamalarına göre belirlenir. Söz konusu yasaklı ürünlerden bazıları şunlardır.
Taktik bıçak ve ekipmanlar
Bozulabilir gıda
Gevşek lityum piller
Tehlikeli madde statüsündeki ürünler
Yanıcı ojeler
CBD kimyasallar
Elektrikli bisikletler
Bedelsiz ihracat kapsamında yasaklı olan ürünlerin yanı sıra gönderimi ön onaya bağlı olan mamuller de vardır. Bu ürünlerin gönderilmesi için resmî kurumlardan izin alınması gerekir. Söz konusu ürünlere izin verecek merciler farklıdır. Canlı hayvanlar, tarihî eserler, gübreler, veteriner ilaçları ve kontrole tabi diğer maddeler ön izne bağlı olan mallar arasındadır.
Bedelsiz İhracat KDV İadesi Nedir?
Bedelsiz ihracat faaliyetlerinde KDV muafiyeti ve indiriminden yararlanmak mümkündür. Muafiyetlerle ilgili hükümler “3065 Sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu”nun “Mal ve Hizmet İhracatı” başlıklı maddelerinde belirlenir. Bu maddede yer alan koşullar söz konusu olduğunda ihracatçı, KDV ödemekten muaf olur veya ödenmiş olan bedelin iadesi yapılır
Kur farkı, KDV muafiyeti getiren bir durumdur. İşlemin gerçekleşmesinden sonra döviz kurunda farklılık olduysa ödenmiş olan KDV bedeli ihracatçıya iade edilir. İkinci el araçların bedelsiz ihracat yoluyla gönderilmesi de birçok durumda bu muafiyet kapsamındadır. Söz konusu haktan yararlanmak için araçlarda basit tadil, bakım ve onarım dışında bir değişiklik yapılmamış olması gerekir.
Bedelsiz İhracat KDV İadesi Nasıl Yapılır?
Bedelsiz ihracat KDV iadesi yapmak için Gelir İdaresi Başkanlığı’na dilekçe yazılması gerekir. Faturayla birlikte beyan edilen dilekçe aracılığıyla ilgili kanun kapsamında KDV iadesi talebinde bulunabilirsiniz. Talebin değerlendirilmesi için ürüne dair bütün bilgilerin faturada eksiksiz belirtilmesi gerekir. Söz konusu muafiyet ve iade, e-fatura mükellefi olan ihracatçılar için de geçerlidir. Bu konuda detaylı bilgi edinmek için “İhracatta E-fatura” başlıklı içeriğimizi okuyabilirsiniz.
Bedelsiz İhracat KDV İadesi Nasıl Hesaplanır?
Bedelsiz ihracat için ödenmesi gereken KDV ürünün alış bedeli üzerinden hesaplanır. Tutar, ürün tipine göre değişiklik gösterebilir. Vergi iadesi talep edildiğinde hesaplama kur farkı üzerinden yapılır. Mal ve hizmet alımına dair kur farkı bedelinde indirim veya iade uygulanabilir. Söz konusu muafiyet ve iadeden yararlanabilmek için ürüm teslim sırasında bedelsiz ihracat işlemleri eksiksiz biçimde yapılmalıdır.