Türkiye’de faaliyet gösteren 19 serbest bölgede toplam 2 bin 89 firma bulunuyor ve bu firmaların 520’si yabancı sermayeli. Serbest bölgelerde yaklaşık 90 bin kişi istihdam ediliyor.
Ticaret Bakanı Ömer Bolat, Türkiye’deki serbest bölgelerin ihracatını 2025 yılı itibarıyla 12,5 milyar doların üzerine çıkarmayı hedeflediklerini duyurdu. Bakan Bolat, serbest bölgelerin dış ticaretin artırılmasına ve ülkenin kalkınmasına katkı sağladığını belirterek, “Bakanlığımıza iletilen talepler doğrultusunda, Türkiye’nin dış ticaretine ve kalkınmasına önemli katkılar sağlayacak yeni serbest bölgeler kurmayı amaçlıyoruz,” dedi. Ayrıca, mevcut serbest bölge sınırlarının genişletilmesi çalışmalarının devam ettiğini açıkladı.
Türkiye’de faaliyet gösteren 19 serbest bölgede toplam 2 bin 89 firma bulunuyor ve bu firmaların 520’si yabancı sermayeli. Serbest bölgelerde yaklaşık 90 bin kişi istihdam ediliyor. Şu ana kadar bu bölgelerde 7 milyar doları aşkın özel sektör yatırımı yapıldı ve 2,9 milyar doları yabancı girişimciler tarafından sağlandı. Bu bölgeler, ülkenin ekonomik büyümesine önemli katkılar sunmaya devam ediyor.
Bakan Bolat, serbest bölgelerin Türkiye’yi küresel ekonomide daha güçlü bir konuma taşımada kritik bir rol oynadığını belirtti. Türkiye’deki serbest bölgeler son yıllarda büyük bir ivme kazanarak ihracatını artırmış durumda. 2002 yılında 2,3 milyar dolar olan serbest bölge ihracatı, 2020 yılı itibarıyla 7,6 milyar dolara ulaşmıştı. Son 4 yılda serbest bölge ihracatı yüzde 60 oranında bir artış gösterdi. 2024 yılı itibarıyla bu bölgeler, 12 milyar dolarlık bir ihracat hedefini geçmeyi başardı. Bakan Bolat, bu artışı sürdürerek, 2025’te 12,5 milyar dolara ulaşmayı planladıklarını açıkladı.
Serbest bölgelerdeki ihracatın artışındaki en önemli faktörlerden biri de yüksek teknoloji ürünlerinin üretimi. Geçtiğimiz yıl, serbest bölgelerde yapılan ihracatın yüzde 47,7’si orta ve yüksek teknolojili ürünlerden oluştu. Yüksek teknolojili ürünlerin payı ise yüzde 8,3’e yükseldi. Bu, Türkiye’nin serbest bölgelerde katma değerli üretimi artırma hedeflerinin başarıya ulaştığını gösteriyor.
Bakan Bolat, serbest bölgelerde yenilenebilir enerji sektöründeki üretimin yaygınlaştığını da dile getirdi. İzmir’deki serbest bölgelerde rüzgar enerjisi türbin ve kanatları, İstanbul ve çevresindeki bölgelerde ise güneş enerjisi ekipmanlarının üretildiğini belirtti. Ayrıca, otomotiv, havacılık, savunma sanayi gibi sektörlerde de birçok ulusal ve uluslararası yatırımcının serbest bölgelerde faaliyet gösterdiğini ifade etti. Antalya ve Kocaeli serbest bölgelerinde yerli ve yabancı birçok yatırımcı, lüks yat ve gemi üretimi yapıyor. Bu bölgelerdeki tam doluluk ile birlikte sektördeki büyüme hızlanarak ülkenin dış ticaretine katkı sağlıyor.
Serbest Bölgeler Kanunu’nda 2008’de yapılan değişikliklerle ihracatı teşvik eden önemli düzenlemeler hayata geçirildi. Bu düzenlemeler, serbest bölgelere yapılan yatırımları cazip hale getirdi. Yurt dışından serbest bölgelere getirilen mallardan gümrük vergisi ve KDV alınmazken, üretim faaliyeti gerçekleştiren firmaların yurt dışına yaptıkları satışlardan gelir ve kurumlar vergisi alınmıyor. Ayrıca, ürünlerin yüzde 85’inin ihraç edilmesi şartıyla çalışan ücretlerinden gelir vergisi stopajı alınmıyor. Bakan Bolat, serbest bölgelerin sunduğu bu vergi teşviklerinin, üreticilerin daha fazla katma değerli üretim yapmasına ve ülkenin ihracatını artırmasına katkı sağladığını vurguladı.
Türkiye’nin serbest bölgelerine son yıllarda yabancı sermayeli firmaların ilgisi de artmış durumda. Şu anda serbest bölgelerde faaliyet gösteren firmaların yaklaşık yüzde 25’i yabancı sermayeli. Bakan Bolat, dünyadaki büyük yatırımcıları Türkiye’ye çekmek için çalışmalar yürüttüklerini ve 17 ülkeyle imzalanan karşılıklı işbirliği mutabakatı çerçevesinde, serbest bölgelerin yabancı yatırımcılara tanıtıldığını belirtti. Ayrıca, yeni serbest bölge açılmasına yönelik başvurular ve mevcut serbest bölge sınırlarının genişletilmesi için çalışmalar sürüyor.
Serbest bölge ihracatını artırmayı amaçlayan diğer bir önemli proje, İzmir’deki Batı Anadolu Serbest Bölgesi’dir. Burada, yaklaşık 2,2 milyon metrekarelik Hazine arazisi yerli ve yabancı yatırımcıların kullanımına sunulmuş durumda. Bu bölgenin tam doluluğa ulaşmasıyla 15 bin kişiye istihdam sağlanması ve 2 milyar dolarlık ihracat gerçekleştirilmesi hedefleniyor. Ayrıca İzmir’deki Menemen Serbest Bölgesi’nin kuruluş çalışmaları da hızla ilerliyor. 2025 yılında, serbest bölgelerin toplam ihracatının 12,5 milyar doları aşması bekleniyor.
Serbest bölgelerdeki üreticilerin taleplerini karşılamak amacıyla yeni serbest bölgeler açılması ve mevcut bölge sınırlarının genişletilmesi çalışmalarına hız verildi. Kara, deniz ve demir yoluna yakın bölgelerde yüksek potansiyelli alanlarda serbest bölge kurulması için araştırmalar sürdürülüyor. Bu sayede Türkiye’nin dış ticaret kapasitesinin artırılması hedefleniyor. Ayrıca, yeni bağlantı hatlarıyla serbest bölgelerin lojistik altyapısının güçlendirilmesi de ön planda. Adana Yumurtalık, Gaziantep ve Avrupa serbest bölgeleri, demir yoluna bağlanarak lojistik avantajlarını artıracak. Bu sayede, büyük hacimli yük taşımacılığı daha hızlı ve düşük maliyetli hale gelecek ve ihracat sevkiyatları hızlanacak.
Sonuç olarak, Ticaret Bakanı Ömer Bolat, serbest bölgelerin Türkiye’nin dış ticaretine sağladığı katkının arttığını ve bu katkıyı daha da yükseltmeyi hedeflediklerini söyledi. Yeni serbest bölgeler kurarak ve mevcut bölgeleri genişleterek Türkiye’nin küresel ticaretteki rekabet gücünü artırmayı amaçlıyor. Bu hedeflerin başarılması için Bakanlık, yerli ve yabancı yatırımcılara sunulan teşvikler ve altyapı geliştirme çalışmalarını sürdürecek.
