İhracat konsepti, akla öncelikle ürünlerin birtakım lojistik süreçlerin ardından son kullanıcıya ya da diğer bir şirkete ulaştırılmasına dayanan ticari faaliyetleri getirir. Fakat yurt dışına mal dışında, hizmet satışı da yapılabilir. Bu da karşımıza hizmet ihracatı kavramını çıkarır. Söz konusu iş modeli, hizmet sektöründe çalışan şirketlerin de döviz bazında gelir elde etmesini, ve faaliyet sahalarını ülke sınırlarının dışına doğru genişletmesini sağlayabilir. Dolayısıyla bu tür işlemlerin, şirketlerin büyümesi açısından son derece önemli bir adım olacağını söylemek mümkündür. Peki hizmet ihracatı nedir?
Hizmet İhracatı Nedir?
Hizmet ihracatı, en özet ifadeyle olarak hizmet olarak tanımlanan ticari değerlerin yurt dışına satılması şekilde açıklanabilir. Bu kez hâlihazırda Türkiye’de bulunan mallar yerine hizmetler farklı ülkelerde yerleşik durumdaki alıcılara satılır.
Bu model, söz konusu hizmeti sunmak adına ilgili personelin farklı ülkelere gitmesi şekilde yapılabileceği gibi dijital ortamda da yürütülebilir. Yani bu tür satışları, e-ihracat kapsamında da değerlendirmek de mümkündür. İnternet üzerinden sunulan IT, bilgisayar, veri tabanı, danışmanlık, mühendislik gibi alanlardaki hizmetler bu başlık altında yer alır.
Türkiye hizmet ihracatı rakamları, pandeminin etkisiyle 2020 yılında bir düşüş yaşamış olsa da 2021 itibarıyla yeniden yukarı yönde seyretmeye başlamıştır. Geçtiğimiz yıl gösterdiği %60’lık artışla toplam hizmet ihracat hacmimiz 56,7 milyar doları bulmuştur. Bu veriler de göstermektedir ki klasik yöntemlerin yanında Avrupa’ya e-ihracat yapmak için hizmet sektörü de tercih edilebilir.
Hizmet İhracatının Şartları Neler?
Yapılan bir satışın yasal düzlemde bu başlık altında değerlendirilmesi için üç farklı özelliğe sahip olması gerekir. Katma Değer Vergisi Kanunu’nda da yer verilen hizmet ihracatı şartları şunlardır:
Hizmet, yurt dışındaki bir müşteri için yapılmalıdır.
Bu satışa yönelik fatura ve benzer nitelik taşıyan belge, yurt dışındaki bir müşterinin adına düzenlenmiş olmalıdır.
Satın alan kişi ya da işletme, bu hizmetten yurt dışında faydalanmalıdır.
Faydalanma yeri konusundaki belirsizlik, zaman zaman bazı karışıklıkların ortaya çıkmasına neden olmaktadır. Örnek vermek gerekirse internet ortamında yayınlanması planlanan, dolayısıyla tüm dünyadan ulaşılabilecek bir filmin yurt dışındaki çekimlerinde yerli bir ekibin çalışması, hizmet ihracatı sayılmayabilir. Çünkü söz konusu yapım, Türkiye’deki izleyicilerle de buluşabilecek niteliktedir. Söz konusu muğlaklık, yayımlanan KDV Genel Tebliğ kapsamındaki çeşitli örnek yardımıyla açıklığa kavuşturulmuştur.
Hizmet İhracatı Yapılan Sektörler Hangileridir?
Hizmet ihracatı, pek çok farklı sektör dâhilinde gerçekleşir. Sektörlerin yapısı ve çalışma şekline bağlı olarak, hizmetin sunulma yeri ve biçimi farklılık gösterebilir. Her türden satış işlemi gibi bu iş modelinde de iki farklı tarafın mevcudiyeti gerekir. Bahsettiğimiz farkı yaratan ise bu tarafların konumudur. Konuyu, bu tür işlemlerin sıklıkla yapıldığı sektörlerdeki hizmet ihracatı örnekleri üzerinden açıklayabiliriz.
Turizm
Turizm, satıcının kendi topraklarında sunduğu hizmetin diğer tarafça satın alındığı bir sektördür. Döviz şekilde gelir elde etmenin önemli yollarından biri olan turizm deyince akla ilk olarak tatil konsepti gelse de bu sektörün kapsamı aslında çok daha geniştir. İş seyahatleri ve sağlık amacıyla yapılan ziyaretlerin de bu başlık altında incelendiği düşünüldüğünde turizmin hizmet ihracatı açısından taşıdığı önem rahatlıkla görülebilir.
İnşaat
İnşaat sektöründe hizmet sunan şirket, farklı bir ülkede yapılması planlanan çalışmaları gerçekleştirmek üzere oraya gider. Bu tür ihracatların kapsamına sahada aktif olarak çalışacak olan iş gücü, mühendislik ya da mimarlık gibi hizmetler girebilir. Türkiye’de kurulmuş firmalarının özellikle gelişmekte olan ülkelerde yaptığı farklı türden inşaatlar, bu konunun en net örnekleridir.
Taşımacılık (Lojistik)
Taşımacılığın mal ve hizmet ihracatının kesişim noktasında yer aldığı söylenebilir. Çünkü yurt dışına satılan malların o ülkeye iletimesine dair işlemler, hizmet olarak değerlendirilir ve taşımacılık sektöründe faaliyet gösteren firmalar tarafından gerçekleştirilir. Bu şekilde yürütülen lojistik süreçlerle taşınan mallar, doğrudan satış için ya da hizmet sektöründe kullanılabilir.
Hizmet İhracatının Yararlanabileceği İstisnalar ve Şartları Nelerdir?
Yurt dışına yapılan satışlar, KDV istisnası sayılır ve bu vergiye tabi durulmaz. Benzer bir durum, hizmet sektöründe gerçekleştirilen faaliyetler için de geçerlidir. Fakat hizmet ihracatı istisnası, birtakım şartlara bağlıdır. Bu şartların en önemlisi, yurt dışındaki bir alıcıya sunulan hizmet kapsamında Türkiye’de yapılan harcamalar için KDV uygulanmasıdır. Özellikle turizm sektöründeki çalışan firmalar için karışıklık yaratabilecek bu durumu bir örnek üzerinden açıklayalım.
Türkiye’de kurulmuş olan X firması, yurt dışındaki bir seyahat acentesinin gönderdiği turist kafilesine konaklama ve yeme-içme gibi konularda hizmet veriyor ve bu hizmet karşılığında 50.000 TL alacak olsun. Bu tutarın 15.000 TL’lik kısmı, belirttiğimiz hizmetleri sunmak için harcandıysa sadece aradaki 35.000’lik fark için hizmet ihracatı teşvikleri arasında sayabileceğimiz KDV istisnasından yararlanılabilir. Türkiye’de yapılan 15.000’lık harcama ise KDV’ye tabidir.
Hizmet ihracatı destekleri, KDV konusundaki kolaylıkla sınırlı değildir. Bu alanda çalışanlara yeşil pasaport verilmesinin de aralarında bulunduğu teşvikleri incelemek için Ticaret Bakanlığının ilgili sayfasını ziyaret edebilirsiniz.
Hizmet İhracatı Faturası Nasıl Kesilir?
Verdiğimiz bilgilerin ardından çokça merak edilen hizmet ihracatı faturası nasıl kesilir sorusunun yanıtına geçebiliriz. Bu tür faturalar, yapılan işlem yukarıda belirttiğimiz şartlara uyuyorsa istisna kapmasına girer ve KDV’siz şekilde kesilir.
E-fatura, hizmet ihracatı açısında da önem taşıyan bir uygulamadır. Eğer e-fatura kullanıyorsanız yurt dışına yaptığınız hizmet satışları için e-arşiv fatura düzenlemeniz gerekir. Fakat faturayı kestiğiniz firma, serbest bölgedeki bir e-fatura kullanıcısıyla bu, e-arşiv fatura kesemeyeceğiniz anlamına gelir. Dolayısıyla bu gibi durumlarda e-fatura düzenlenmeli, fatura tipi olarak da “istisna” seçilmelidir.
Elektronik ortamda hizmet ihracatı faturası keserken, müşterinin adres bilgilerine de mutlaka yer verilmelidir. Bunun yanında KDV muafiyet kodu olarak hizmet ihracatı yapıldığını gösteren 302’nin seçilmesi, atlanmaması gereken bir diğer detaydır.